Dangote Da NUPENG: Rikicin Sabuwar Matatar Mai da Rarraba Fetur a Najeriya

Matatar mai ta Dangote ta bayyana cewa daga ranar Litinin za ta fara rarraba mai daga matatar zuwa gidajen mai a fadin Najeriya.

Wannan sabon mataki na zuwa ne bayan shekaru ana jiran fara aikin matatar, wanda aka ce zai rage dogaro da shigo da man fetur daga ƙasashen waje.

Dangote ya ce tuni ya sayo motocin dakon mai kusan 4,000 daga cikin 10,000 da ya yi alƙawarin saya. Wadannan motocin za su rarraba man daga matatar zuwa gidajen mai a duk faɗin ƙasar.

Haka kuma ya ce motocin za su yi jigilar man kyauta ga gidajen mai da suka saya daga matatar.

Sai dai wannan mataki bai yi wa ƙungiyar masu dakon man fetur da rarraba shi ta Najeriya (NUPENG) daɗi ba. Kungiyar na ganin tsarin zai zama barazana ga rayuwar sana’arsu.

Hakan ya sa aka shiga rikici tsakanin bangarorin biyu, har ma ya kai ga shiga tsakani daga gwamnatin tarayya da hukumar tsaron farin kaya DSS, amma yarjejeniyar da aka cimma ta wargaje daga baya.

Bukatu da Matsayar NUPENG

Farfesa Ahmed Adamu, masanin tattalin arzikin man fetur daga Jami’ar Nile Abuja, ya bayyana cewa bukatun NUPENG sun fi karkata wajen kare muradunta da samun karin mambobi.

1. Direbobin Dangote su shiga NUPENG: Babban bukatar ƙungiyar shi ne a tabbatar dukkan direbobin motocin Dangote sun zama mambobinta. Wannan zai ba ta ikon sarrafa su da kuma samun karin kuɗin shiga ta hanyar kudin rajista da na biyan wata-wata.
2. Motocin Dangote su bi layin lodi: Kungiyar na ganin bai dace motocin Dangote su sami fifiko wajen lodin mai ba. Tana so motocinsa su bi layi kamar sauran motocin dakon mai, saboda wasu na iya yin kwanaki a layi kafin su samu lodi.
3. Kada a amince da wata kungiyar kishiya: NUPENG ta nuna cewa ba za ta lamunci shigowar wata ƙungiya da za ta yi mata kishiya ba, domin hakan zai rage mata tasiri da kudin shiga.
4. Samun karin kuɗin shiga: Saboda karin mambobi, ƙungiyar za ta iya tara karin kuɗin shiga, wanda zai ƙarfafa aljihunta da tasirinta a harkokin kasuwanci da gwamnati.

Matsayar Matatar Dangote

A nata bangare, matatar Dangote na ganin kanta a matsayin kamfani mai zaman kansa wanda bai kamata a tilasta masa shiga ƙungiyar kwadago ba.

• Cin gashin kai: Dangote na ganin ya na gudanar da harkar kasuwanci ne, ba a ƙarƙashin gwamnati ba, don haka bai kamata a tilasta masa bin wani tsari da bai ga dacewa da shi ba.
• Sayar da mai kai-tsaye: Matatar na son sayar da man kai tsaye ga duk mai gidan mai, ba tare da shiga hannun dillalai ba, domin rage tsadar man da kuma kawo sauƙi ga masu amfani da shi.
• ‘Yancin direbobi: Kamfanin na ganin bai kamata a takaita direbobinsa ga NUPENG kawai ba. Direbobi su na da ‘yancin shiga kowace ƙungiya da suka ga dama, bisa dokar ƙwadago ta duniya da ta Najeriya.
• Farashi mai sauƙi: A cewar masana, Dangote na ganin idan ya yi amfani da motocinsa, zai iya rage farashin rarraba mai fiye da tsarin da NUPENG ke amfani da shi.

Yarjejeniyar da ta Wargaje

A ranar 9 ga watan Satumba, an yi zama tsakanin wakilan Dangote da NUPENG, NLC, TUC, NMDPRA da Ma’aikatar Kwadago. A wannan zama an amince da wasu abubuwa:

• Ma’aikatan Dangote na da damar shiga ƙungiya idan suna so.
• An ɗaura lokaci daga 9 zuwa 22 ga watan Satumba don kammala rajista.
• Haramcin shiga wata ƙungiya da Dangote ke da iko da ita.
• Ba za a musguna wa ma’aikatan ba idan suka shiga yajin aiki.
• Duka bangarorin za su sanar da Ministan Kwadago ci gaban aiwatar da yarjejeniyar.

Sai dai kwanaki bayan haka, NUPENG ta zargi Dangote da karya yarjejeniyar, musamman batun shiga ƙungiya da cire tambarin NUPENG daga motocin MRS da ke da alaƙa da matatar. Wannan ya sanya ta janye amincewarta da yarjejeniyar.

A nata bangare, matatar Dangote ta musanta zargin, tana mai cewa tana bin dokar ƙwadago ta kasa da ta duniya, inda ta ba wa ma’aikatanta cikakken ‘yanci su shiga ƙungiya ko kada su shiga.

Rikicin da ke tsakanin Dangote da NUPENG ya nuna sabani tsakanin muradun kamfani mai zaman kansa da kuma ƙungiya mai kare mambobinta.

Abin jira a gani shi ne yadda gwamnatin Najeriya za ta shawo kan wannan rikici, domin tabbatar da cewa sabuwar matatar mai mafi girma a Afirka ta fara aiki yadda ya kamata ba tare da rikice-rikice ba.